agda pilosopica

Ni: Alwele G. Pojas

Usa ka karaan nang pangutana. Una ni nakong nadunggan sa dihang nagtungha pa ako sa kolehiyo [1997]. Kasagaran sa mga pangutana nga dili kahatagan ug tubag, mao kadtong pangutana nga lisod kapangitaan ug ebidensya. Lisod kapangitaan ug ebidensya sanglit wala may makabarog nga saksi nga makapresentar sa mga ebidensya. Usa sa mga pangutana kung asa may nag-una, itlog o manok.

Muingon ang pikas kampo nga manok sa makatarunganong rason nga ang manok ang nagpahimugso sa itlog dinhi sa kalibotan. Entonses, manok ang nag-una ug misunod na ang itlog.

Tinuod kana! [matod pa sa kaatbang nga kampo.] Apan pangutan-on ko ikaw. Asa man naggikan ang manok? Dili ba sa itlog? Busa, makatarunganon gayod nga itlog ang nag-una, anha pa mitoyhakaw ang manok  gikan sa ilawom sa  itlog.

Unya? ug walay manok mulomlom sa imong itlog mapusa diay na?

Bisan mapupos pa ang tibuok katuigan ug makab-ot man ang kinatomyan sa walay kataposang kawanangan walay pihong tubag sarang ikapadangat ngadto sa pangutana sanglit dili kana mao ang pangutana nga angay natong tubagon. Maitlog man o mamanok ang nag-una ang angay ipangutana kung nganong naa na sila. Dis-a man na sila gikan? Ginama ba na sila o mitoyhakaw lamang ug ila ra?

Pinaagi sa pagpamalandong anang tulo ka mga pangutana nakaingon ako nga manok gayod ang sinugdanan sa tanan. Kining akong paghukom binase sa mga ebidensya ug reperensya. Reperensya nga labing karaan mao ang Biblia. Ug dili gani ka mutoo sa Biblia hatagi ko ug imong reperensya nga maoy muluad sa akong gipamahayag kanang labing karaan pa sa Biblia.

Sugdan ta ang pipila ka linya diha sa Biblia.
Gen 1:20  Ug miingon ang Dios: Dumagsang sa mga tubig ang duot sa mga binuhat nga buhi, ug manglupad ang mga langgam sa ibabaw sa yuta diha sa hawan sa langit.
Gen 1:21  Ug gibuhat sa Dios ang dagkung mga mananap, ug ang tanang mga binuhat nga buhi nga nagalihok nga mitungha sa mga tubig, ingon sa ilang matang ug ang tagsatagsa ka langgam nga pak-an, ingon sa iyang matang: ug nakita sa Dios nga kini maayo.

Walay sinulat nga nag-ingon sa Gen 1:20 nga; ug nangligid ang mga itlog sa ibabaw sa yuta diha sa bakilid ug sa patag. Samot na sa 1:21 wa muingon nga; ang tagsatagsa ka itlog nga sinaw ug oblong ingon sa iyang matang.

Demodo, dinhay nagpatungha kanila nga mga pak-an. Wa siya magbuhat ug mga itlog. Nagbuhat siyag porma na daang manok ug iyang giingnan; Gen 1:22 ...Sumanay ug dumaghan kamo, ug pun-on ninyo ang mga tubig sa mga dagat, ug padaghanon ang mga langgam sa yuta. Pag-ingon pa niyag sanay ug pagdaghan kamo, mao na kana ang takna nga nanggawas ang mga itlog sa ilang tagoangkan.

Karon, unsa man alang kanimo ang nag-una? Buot mo mang padayonon kining lantogia mahimo man. Apan mas kombinsido ako kung manok ang nag-una.